آلترناتیوهای عمل لیزیک (لازک LASEK، اپی لیزیک Epi-LASIK، پی آر کی PRK)    

 

   برای افتراق این نامها از یکدیگر و همچنین افتراق این روشها از عمل لیزیک (LASIK)، بهتر است این روشها را بطور کلی به دو دسته عمده تقسیم کنیم. دسته اول که تراش لیزری برای اصلاح شماره عینک در عمق قرنیه انجام می گردد که این دسته  شامل عمل لیزیک (LASIK) می شود. دسته دوم که تراش لیزری برای اصلاح شماره عینک در سطح قرنیه انجام می گردد که این دسته شامل اعمال لیزر (PRK)، لازک (LASEK)، و  جدیدتر آن یعنی اپیلیزیک (Epi-LASIK) می شود.

 در دسته اول یعنی لیزیک همانطور که در بالا آمده؛ ، نحوه عمل جراحی بدین شکل است که ابتدا یک لایه (Flap) به ضخامت حدود ۱۶۰ میکرون (هزارم میلیمتر) ایجاد می گردد و سپس متناسب با شماره چشم، عمق قرنیه  با لیزر تراشیده شده  و در انتها لایه به جای اولیه خود برگردانده می شود. اما در دسته دوم تراش لیزری قرنیه از سطح صورت می گیرد و معمولا  ۳ تا  ۵ روز طول می کشد تا سطح چشم ترمیم گردد. در همه این روشها، لیزر مورد استفاده یعنی اکسایمر لیزر، یکسان می باشد.  

باید دانست که هنوز عمل لیزیک (LASIK)، شایعترین نوع عمل برای اصلاح عیوب انکساری در تمام دنیا می باشد. اما در طی دهه گذشته با انجام میلیونها عمل لیزیک در سراسر دنیا و گزارشهایی از عوارض بسیار نادر، اما در عین حال بسیار جدی عمل لیزیک، سبب گشته  که دو مرتبه اعمال جراحی  لیزر در سطح قرنیه یعنی عمل (PRK)، عمل لازک (LASEK)، و اخیرا  اپی لیزیک (Epi-LASIK)  بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

 اگر معاینات؛ توپوگرافی؛ ضخامت قرنیه؛ لایه اشکی چشم؛ و سایز مردمک همه در حد قابل قبول باشد؛ می توان هم عمل لیزیک و هم عملهای سطحی مانند لیزر (PRK) و یا لازک (LASEK) را انجام داد. از لحاظ دقت،  همه اینها کاملا یکسان عمل می کنند. میزان ناراحتی و درد پس از عمل، در لیزر (PRK) یا لازک (LASEK) بیشتر از عمل لیزیک خواهد بود و همچنین دوره نقاهت اندکی در عمل لیزر (PRK) یا لازک (LASEK) طولانی تر است.  اما نکته مهم این است که در عمل لیزر (PRK) یا لازک (LASEK) نسبت به عمل لیزیک، قرنیه  چشم کمتر دستکاری می شود. اگرچه احتمال عارضه در هر دو روش بسیار بسیار اندک می باشد، اما این احتمال باز هم در عمل لیزر (PRK) یا لازک (LASEK) بسیار کمتر خواهد بود.

اگر جزو افرادی هستید که بطور معمول در معرض ضربه و ترومای بیشتری هستند مانند پرسنل نظامی و انتظامی و همچنین ورزشکاران رشته های رزمی، انجام عمل لیزر (PRK) یا لازک (LASEK) تصمیم منطقی تری می باشد، چرا که لایه ایجاد شده در عمل لیزیک هیچگاه نمی تواند استحکام قبلی خود را حتی بعد از سالهای سال باز یابد.

 مثال زیر شاید قضیه را روشنتر کند. در عمل لیزر (PRK)؛ لازک (LASEK)؛ و یا اپیلیزیک (Epi-LASIK) برای یک چشم با نزدیک بینی در حد دو و نیم شماره؛ میزانی از ضخامت قرنیه که دستکاری می گردد نهایتا در حد ۴۰ میکرون خواهد بود. اما برای اصلاح همین میزان شماره اگر از عمل لیزیک (LASIK) استفاده گردد،  ضخامتی در حدود ۲۰۰ میکرون دستکاری خواهد شد یعنی حدود ۵ برابر بیشتر.

 

تفاوت عمل  پی آر ک(PRK) با لازک (LASEK)

 

عمل لازک (LASEK) در واقع  شق دیگری از همان عمل لیزر (PRK) است و علی رغم شباهت اسمی  به عمل لیزیک (LASIK)  از آن متفاوت می باشد.  در عمل لیزر(PRK)  ابتدا سلولهای پوششی سطح قرنیه با یک کاردک مخصوص برداشته می شود و سپس سطح قرنیه با لیزر اکسایمر متناسب با شماره چشم  تراش داده شده و در انتها یک عدد لنز پانسمانی روی قرنیه گذاشته می شود. حدودا بین  3 تا 5 روز  طول می کشد تا سلولهای پوششی قرنیه بصورت کامل ترمیم شوند.   در عمل لازک  قسمت اصلی عمل کاملا شبیه به عمل لیزر(PRK)  می با شد، تنها تفاوت در نحوه برداشتن سلولهای پوششی سطح قرنیه است که با کمک الکل رقیق شده، سعی می شود این سلولها بصورت یک لایه پیوسته از قرنیه جدا و پس از تراش با لیزر مجددا  این لایه  سلولی روی سطح قرنیه برگردانده شود. در اینجا نباید ایجاد این  لایه سلولی را با ایجاد لایه (Flap) در عمل لیزیک (LASIK) یکی گرفت. در عمل لیزیک لایه ای با ضخامت  حدود ۱۶۰ میکرون برداشته می شود که بسیار ضخیمتر از لایه سلولی در عمل لازک (LASEK) می باشد.   جالب است بدانید که گاهی در حین عمل لازک اتفاق می افتد که این لایه سلولی را از دست بدهیم  که در این صورت حادثه مهمی پیش نیامده و فقط  عمل لازک تبدیل به یک عمل لیزر (PRK)  شده است.  اما اگر همین حادثه در عمل لیزیک (LASIK)  اتفاق افتد، یعنی یک  لایه به ضخامت ۱۶۰ میکرون از دست رفته است  که مطمئنا حادثه قابل جبرانی نخواهد بود.  در حدود چهار پنج  سال قبل برای عمل لازک (LASEK) نسبت به  عمل لیزر (PRK) مزایای متعددی قائل می شدند. ولی این روزها بسیاری از جراحان این دو عمل را از نظر نتایج  بسیار مشابه یکدیگر می دانند و تفاوت چندانی بین آنها قائل نمی گردند.  

 

           لیزیک و حاملگی 

برای بسیاری از بانوان این پرسش مطرح است که آیا عمل لیزیک برای حاملگی و یا برای زایمان طبیعی مانعی ایجاد می کند. ظاهرا برای بسیاری این نگرانی و تصور ایجاد گشته که با انجام عمل لیزیک، نباید باردار شوند و اگر هم بارداری پیش آمد باید با عمل سزارین فرزندشان را بدنیا بیاورند و زایمان طبیعی می تواند منجر به پارگی شبکیه و نابینایی شود. پاسخ ساده و سریع به این پرسش و نگرانی، اینست که عمل لیزیک و دیگر اعمال جراحی عیوب انکساری هیچگونه ریسکی را برای حاملگی و یا زایمان طبیعی ایجاد نمی کند.

 

لیزیک و خشکی چشم

 

تقریبا بیش از نیمی از مشکلات پس از عمل لیزیک ناشی از خشکی چشم می باشد که می تواند بین یک تا شش ماه و گاهی بیشتر فرد را آزار دهد. بخشی از این مشکلات در همه افرادی که تحت عمل لیزیک قرار می گیرند دیده می شود که معمولا خفیف و گذرا هستند و مشکل جدی را ایجاد نمی کند. اما افرادی که قبل از عمل لیزیک، درجاتی از خشکی چشم را دارند و در هنگام مشاوره قبل از عمل به آن توجهی نشود، پس از عمل لیزیک با مشکلات عدیده ای روبرو خواهند شد که تا مدتها می تواند کیفیت بینایی و راحتی چشم آنها را تحت تاثیر قرار دهد.یادمان باشد که عمل لیزیک بعلت ایجاد لایه در قرنیه که یکی از مراحل لا ینفک این عمل می باشد، اعصاب حسی قرنیه را قطع می کند که سبب کاهش حس قرنیه خواهد شد. این کاهش حس نیز بنوبه خود سبب ایجاد و یا تشدید خشکی چشم می گردد. اعمال جراحی لیزری سطحی مثل عمل پی آر کی (PRK)، لازک (LASEK)، و اپی لیزیک (Epi-LASIK) بعلت دستکاری سطحی تر قرنیه، در مقایسه با عمل لیزیک خشکی کمتری ایجاد می کنند.علائم خشکی چشم پس از عمل لیزیک می تواند از درجات خفیف تا شدید متغیر باشد. این علائم عبارتند از تاری متغیر دید، سوزش چشم، قرمزی، حساسیت به نور، سایه دار دیدن، احساس وجود جسم خارجی در چشم، و خستگی چشم.از خصوصیات بارز تاری دید ناشی از خشکی چشم این است که بلافاصله پس از پلک زدن، دید بهتر می شود و بعد از چند لحظه کوتاه دو مرتبه تار می گردد. همچنین بشدت تحت تاثیر شرایط هوای محیطی، عملکرد چشم تغییر می کند. در شرایط هوایی آرام و مرطوب، چشم عملکرد بهتری یافته، و برعکس در شرایط هوای آلوده، خشک و گرد و خاکی، چشم بشدت بهم می ریزد.برای اینکه پس از عمل لیزیک کمتر گرفتار اینگونه مشکلات گردیم، بهتر است قبل از عمل، از وضعیت لایه اشکی چشم اطلاع دقیق حاصل نمائیم. توجه داشته باشیم که در چشم دو نوع اشک ترشح می شود. یک نوع اشک که همه از آن اطلاع داریم همان اشک تحریکی است که در شرایطی که چشم به هر دلیل جسمی و یا روحی (مثلا در هنگام گریه کردن) تحریک شود، ترشح می گردد. اما باید بدانیم که در چشم اشک دیگری بصورت کم ولی دائم ترشح می گردد که سطح چشم ما را مرطوب نگه می دارد و این اشک نقش اساسی تری در چشم بازی می کند. این اشک از نوع دوم است که در عمل لیزیک کاهش می یابد. بنابراین صرف اینکه در هنگام گریه کردن، چشم اشک فراوان تولید می کند دلیل بر عدم خشکی نیست.

 

 روش هایی که در بیمارستان امام خمینی (ره)کرمانشاه  انجام می شود:

 

1-                                        customized

2-                                        tissue saveing

3-                                        planoo

 

    Customized Ablation یا اصلاح دید منطبق بر خصوصیات هر چشم

علاوه بر عیوب انکساری نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم، عوامل دیگری نیز بر کیفیت دید ما تاثیر می گذارند که از آنها اصطلاحا بعنوان " Aberrationهای رده بالای  چشم"  نام  می برند. در جراحی عیوب انکساری به روش سنتی (یعنی لیزیک و لازک و PRK معمولی که عمده بیماران با این روشها عمل شده و می شوند)، بخش عمده ای از Aberrationهای رده بالا اصلاح نشده باقی مانده و یا حتی در مواردی بعد از عمل افزایش می یابد.

با تکنولوژی Customized Ablation و اندازه گیری Aberrationهای رده بالای  چشم، در حال حاضر این امکان فراهم شده تا با دقت بیشتری بتوان عیوب انکساری را اصلاح نمود و کیفیت بینایی بهتری را برای بیمار در مقایسه با روشهای سنتی ایجاد نمود. برای مقایسه روشهای سنتی اصلاح عیوب انکساری و روش Customized Ablation ، می توان این مثال را زد که روشهای معمول لازک ولیزیک و PRK مانند استفاده و پوشیدن لباسهای از پیش آماده است، در حالی که Customized Ablation به معنی دوختن لباس برای هر فرد منطبق بر خصوصیات بدنی وی خواهد بود. باید بدانیم که Aberrationهای رده بالا در هر فرد متفاوت از فرد دیگر است. این بدان معناست که دو نفر با شماره عینک کاملا یکسان، Aberrationهای رده بالای متفاوتی دارند. حال در روش سنتی این دو نفر، به یک شکل قرنیه آنها با لیزر تراش داده می شود، اما  با تکنولوژی Customized Ablation ، برنامه تراش لیزر این دو نفر متفاوت از همدیگر و منطبق بر خصوصیات چشم  آنها خواهد بود و اصلاح دید برای هر فرد بطور اختصاصی و براساس Aberrationهای چشم همان فرد طراحی و اجرا می گردد.

 جراحی های لیزیک، لازک  و PRK هر سه می توانند با تکنولوژی Customized Ablation  انجام گیرند و نتایج بسیار عالی تری را به همراه داشته باشند.  

 

((بیشترین روشی که در لیزیک برای نمرات مثبت و منفی انجام می شود tissue saving   می شود))

 

دستورات در حین عمل لیزیک یا لازک

      در حین عمل لیزیک بیمار:

1-      بیهوشی ندارد

2-       عمل چشم بیمار با بی حسی موضعی انجام می گیردد و بیمار هیچگونه دردی احساس نمی کند

3-      بیمار بستری نمی شود

 

دستورات پس از عمل  جراحی لازک
بلافاصله پس از عمل جراحی چشم شما به نور حساس و دید شما تار است.معمولا"  چشم شما احساس خارش/ سوزش/ اشک ریزی و احساس اینکه گویا چیزی داخل چشم شماست  خواهیدداشت! این حالات معمولا" پس از چند ساعت  با استفاده از داروها کاهش داده می شود. بهتر است پس  از عمل جراحی استراحت کنید.
معمولا" درد و ناراحتی ها پس از عمل لیزیک بیش از چند ساعت به طول نمی انجامد اما پس از عمل لازک چشم شما تا 2 الی 3 روز حالت ذکر شده را در بالا را تجربه خواهد کرد و بخصوص شب اول ممکن است درد شدیدی داشته باشید که لازم است مسکن بیشتر نیار داشته باشید اما نگران نشوید برای تحمل این درد استراحت در اتاق نیمه تاریک کمک کننده خواهد بود.در روز های اول پس از عمل چشم خود را نمالید .برای ریختن قطره های چشمی فقط پلک پایین را به پایین کشیده و قطره را به داخل چشم بچکانید . هرگز به پلک بالایی خود دست نزنید. تا 4 هفته از شنا کردن بپرهیزید و بعد از آن نیز بهتر است تا مدتی از عینک های مخصوص برای شنا کردن استفاده نمائید.
* پس از عمل تا چندین روز در محیطهای آلوده به گرد و خاک رفت و آمد نکنید.
* کمی تاری دید پس از عمل طبیعی است بنابراین بهتر است در روز عمل، رانندگی نکنید.
*در صورتیکه در 1تا 4 ماه اول حساسیت به نور آفتاب داشتید از عینک آفتابی استفاده نمایید.
*از لوازم آرایشی دور پلک و چشم تا دو هفته پس از عمل استفاده نکنید.
*زمان شروع به کار بسته بکار متفاوت است ولی معمولا یک روز بعد از عمل Lasik  می توان شروع بکار کرد ولی در مورد LASEK , PRK مدت 3 تا5 روز استراحت مورد نیاز است.

معمولا" رفتن به حمام روز دوم پس از لیزیک و روز سوم پس از لازک بلا مانع است.مگر اینکه جراح اجازه ی چنینی کاری را نداده باشد لازم به ذکر است تا زمانی که لنز تماسی در چشم شما می باشد از صورت شستن و استحمام خودداری نمایید. و بعد از درآوردن لنز توسط پزشکان یا کادر درمانی بخش لیزیک استحمام بلامانع است.

در عمل لیزیک از روز بعد از عمل و در عمل لازک از روز سوم دید نسبتا" خوبی دارید اما توجه داشته باشید که تا چند هفته دیدی کاملا" شفافی نداشته باشید.دید نزدیک شما تار تر خواهد بود که این حالت در افراد زیر 40 سال  پس از حداکثر 6 هفته رفع می شود و در افراد بالای این سن عینک نزدیک تجویز خواهد شد انجام کارهای چشمی بلامانع است اما چشم شما را خسته می کند.
سعی کنید به چشم خود فشار نیاورید در هفته اول پس از عمل تغییرات دیدی ( دید شما گاهی تار و گاهی شفاف است) سوزش مختصر  و گاهی سر درد طبیعی است اما چنانچه درد و تاری دید شدید و پس رونده و یا حالتی مثل لحظات اولیه پس از عمل جراحی داشتید حتما" با پزشک معالج خود تماس بگیرید. رانندگی پس از چند روز بلا مانع است.اما توجه داشته باشید که ممکن است تا چندین ماه پس از عمل هنگام شب نور چراغ ها را پخش ببینید که بویژه هنگام رانندگی دقت کنید و مراقب باشید.
معمولا" بعد از عمل قطره های  چشمی بتامتازون و کلرامفنیکل و نیز قرص های مسکن استامینافون کدئین به مقدار لازم به شما داده خواهد شد.قطره چشمی بتامازون هر 3-6 ساعت و قطره کلرامفنیکل هر 4-6 ساعت  بر حسب دستور پزشک خود مصرف خواهید کرد. قرص های استامینافون کدئین را می توانید در صورت وجود درد هر 4 ساعت  مصرف کنید. در عمل لیزیک  فردای عمل بیمار مجددا" معاینه می شود و دستورات بعدی و معاینات دیگری توسط پزشک معالج تعیین می گردد.

 

              در درمانگاه فوق تخصصی لیزیک بیمارستان امام خمینی (ره) کرمانشاه به غیر ازجراحی لیزیک  کارهای خدماتی دیگری برای بیماران انجام می گیرد  که شامل خدمات ذیل می باشد:

 

1: orb scan

2: aberrometery   

3: paki metery

4: o.c.t

 

خدمات مذکور با تعرفه دولتی انجام می شود و فرانشیز آن نسبت به بخش خصوصی بسیار ناچیز است .  

 

دستگاه اگزایمر لیزر بیمارستان امام خمینی (ره) که در سال 1387 خریداری

و نصب شده آخرین ورژن دستگاه لیزر در ایران می باشد .

 

 

((اینجانب فاضل امیری مسئول درمانگاه فوق تخصصی لیزیک لازم می دانم از استاد محترم و با اخلاق جناب آقای دکتر فرید دانشگر که وقت  و علم خود را برای گردآوری مطالب ذیل در اختیار اینجانب قرار داده و  مرا یاری نموده سپاس گزاری نمایم .))